بررسی، پژوهش و نقد

گروه های بررسی، نقد و پژوهش در شورا تا سال ۱۳۸۰ مستقیماً زیر نظر هیئت مدیره فعالیت می‌کردند. اما در سال ۱۳۸۰ به منظور برنامه ریزی و رسیدگی به امور جاری و فعالیت‌های دراز مدت گروه های بررسی، نقد و پژوهش، شورای اجرایی گروه های بررسی تشکیل شد. این شورا در سال ۱۳۸۸ با توجه به نمودار سازمانی جدید شورا به کمیته بررسی، پژوهش و نقد تغییر نام داد. فعالیت‌های این کمیته عبارت است از:

  • ایجاد ارتباط و هماهنگی بین گروه های بررسی، پژوهش و نقد و دیگر بخش‌ها و کمیته‌ها در شورا
  • انتقال مسائل و مشکلات گروه های بررسی، نقد و پژوهش به شورای مدیریت ادبیات کودکان و هیئت مدیره
  • تهیه کتابشناسی توصیفی – تحلیلی و جزوه های آموزشی
  • برگزاری جلسات گزارش پایان سال گروه‌ها
  • همکاری با کمیته جوایز داخلی و خارجی
  • تدوین و روزآمد کردن معیارهای بررسی گروه‌ها
  • تشکیل گروه های جدید بررسی متناسب با تنوع نشر
  • خرید کتاب و ثبت آن‌ها
  • ارتباط با خانه کتابدار برای انجام پژوهش‌های میدانی با کودکان و نوجوانان

 

این کمیته مرکب از یک عضو منتخب هیئت مدیره، سرپرست کتابخانۀ تحقیقاتی یا نمایندۀ او، سه عضو منتخب از میان اعضاء رسمی گروه های بررسی و دو عضو علی‌البدل از میان اعضاء رسمی گروه های بررسی است. اعضاء کمیته بررسی، پژوهش و نقد به مدت دو سال از سوی اعضاء رسمی گروه های بررسی، نقد و پژوهش انتخاب می‌شوند. اعضاء این کمیته از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ عبارتند از: محمد آرا، افق اشراقی، سمیرا بابالویی (سرپرست کتابخانه تحقیقاتی) ، ماندانا رضوی زاده، علیرضا دهقانی، الهه سیاوشیان، ناهید صفاهانی، فاطمه مرتضایی‌فرد (عضو منتخب هیات مدیره) و رفعت نمازی. کمیته بررسی، پژوهش و نقد، مسئولیت رسیدگی به امور گروه های زیر را بر عهده دارد:
گروه انتخاب و تهیه منابع
گروه تدوین کتابشناسی
گروه های بررسی

هدف گروه های بررسی، ارزیابی و بررسی آثار چاپی و الکترونیکی است که دریکسال برای کودکان و نوجوانان منتشر می‌شود. این گروه‌ها از یک سو فهرستی از کتاب‌ها و آثار منتخب شورا تهیه می‌کنند و از سوی دیگر گزارش سالانه‌ای از وضعیت ادبیات کودکان و نوجوانان ارائه می‌کنند. برای رشد کمی و کیفی ادبیات کودک و نوجوانان، پدیدآورندگان، ناشران، کارشناسان، مربیان و والدین می‌توانند از این دستاوردها بهره‌مند شوند.

 

تاریخچه

پیشینه تشکیل گروه های بررسی به سال ۱۳۴۳ و اولین تقسیم کار موضوعی در شورای کتاب کودک بر می‌گردد. در آن سال چهار گروه اصلی تحت عنوان کتابخانه، ترویج کتاب، باشگاه کتاب و نشریات آغاز به کار کردند. یکی از اهداف گروه های ترویج و باشگاه کتاب، معرفی کتاب‌های مناسب برای کودکان و نوجوانان بوده است. با پیشرفت کار، ضرورت تشکیل یک گروه مستقل برای بررسی آثار حس می‌شد؛ سرانجام، در سال ۱۳۴۴ هیات مدیره گروه های بررسی را نیز به گروه های کاری افزود.
در ابتدا بررسی کتاب‌ها براساس رده های سنی انجام می‌شد (پیش از دبستان، سال‌های اول دبستان، سال‌های آخر دبستان، دورۀ راهنمایی و دبیرستان). به تدریج تغییرات بسیاری در ارائه فهرست کتاب‌های مناسب رخ داد؛ پس از برگزاری دو کارگاه در شهریور ۱۳۶۲ و ۱۳۶۳، بحث تعیین ملاک‌های ارزشیابی کتاب‌های کودکان و نوجوانان مطرح شد که در گزارش شورای کتاب کودک (آذر و اسفند ۱۳۶۳) به چاپ رسید. سپس، در سال‌های ۷۲-۷۱ گروه های بررسی براساس نوع آثار (داستان – تألیف، داستان – ترجمه، شعر، غیرداستان، تصویر، دستنوشته های بزگسالان و آثار ودستنوشته های کودکان و نوجوانان) به کار خود ادامه می‌دهند. در آن سال با افزایش تعداد کتاب‌ها در حوزۀ خواندنی‌ها، شورا دو فهرست به نام‌های فهرست کتاب‌های خوب (ادبی) و فهرست خواندنی‌های مناسب تهیه کرد؛ ولی در سال ۱۳۷۴ گروه های بررسی تنها یک فهرست از کتاب‌های توصیه شده برای کودکان و نوجوانان را ارائه کردند که هدف آن‌ها تأکید بر کیفیت ادبی و هنری آثار بود.
در سال ۱۳۷۷ فهرست کتاب‌های مناسب در دو بخش ادبی و اطلاعاتی ارائه شد و در سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴ فهرست شورا در دو بخش ادبیات خوب و متوسط ارزش گذاری شد. از سال ۱۳۸۵ فهرست آثار ضعیف و خارج از فهرست نیز به آن افزوده شد . هر یک از گروه‌ها فعالیت‌های مطالعاتی – پژوهشی را نیز در برنامه خود گنجاند تا هماهنگ با سیر تحول ادبیات کودکان ایران پیش رود و بر فعالیت‌های پدید آورندگان و ناشران تأثیرگذارتر باشد.
اکنون گروه های بررسی زیر نظر کمیته بررسی، پژوهش و نقد فعالیت می‌کنند. اعضاء این گروه‌ها، از کارگاه آشنایی با ادبیات کودکان و نوجوانان عضوگیری می‌شوند. بدین ترتیب که هر یک از اعضایی که کارگاه آشنایی با ادبیات کودکان و نوجوانان را گذرانده باشد، می‌تواند وارد یکی از گروه های بررسی شده و فعالیت خود را آغاز کند. منابع مطالعاتی مورد نیاز اعضاء، از طریق گروه انتخاب و توسط شورا تأمین می‌شود.
هم اکنون بیش ازدویست کارشناس در هجده گروه بررسی در شورا فعالیت می‌کنند این گروه‌ها عبارتند از:
ادبیات برای خردسالان
ادبیات بزرگسال برای نوجوانان
ادبیات کهن
ادبیات نمایشی
پژوهش
تصویر
داستان – تألیف
داستان – ترجمه
دستنوشته های بزرگسالان
آثار و دستنوشته های کودکان
دین
شعر
علوم اجتماعی، روانشناختی، تربیتی، تاریخ، جغرافیا و زندگینامه
علوم خالص و کاربردی
مرجع
نشریات ادواری
نشر الکترونیک
هنر، بازی و سرگرمی